مهدی مقیمی، کارگردان تئاتر کودک، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به نقش بنیادین هنر نمایش در شکلدهی به شخصیت کودکان گفت: تئاتر کودک را نباید در حد یک برنامه تفریحی ساده دید، بلکه این گونه نمایشی بستری جدی برای انتقال ارزشها و شکلگیری نگرشهای اخلاقی و دینی نسل آینده است. کودک هنگام تماشای نمایش، تنها ناظر اتفاقات نیست، بلکه خود را در دل روایت قرار میدهد و از این مسیر، پیامها را عمیقتر و ماندگارتر دریافت میکند. همین ویژگی، مسئولیت هنرمند کودک را دوچندان میسازد.
وی با تأکید بر اینکه نمایش کودک بخشی از فرآیند تربیت اجتماعی است، افزود: کودکان امروز در حال ساختن آینده جامعه هستند و بیتوجهی به تربیت فکری و معنوی آنها، هزینههای سنگینی در سالهای بعد به دنبال خواهد داشت. نمایش کودک میتواند مفاهیم بنیادین اخلاق و دین را به زبانی ساده و قابل لمس ارائه دهد؛ زبانی که کودک با آن ارتباط برقرار میکند و بدون احساس اجبار، پیام را میپذیرد. این تأثیرگذاری زمانی عمیقتر میشود که آموزش از سنین پایین آغاز شود.
مقیمی درباره ضرورت حضور مفاهیم دینی در آثار کودک اظهار کرد: دین زمانی برای کودک جذاب و قابل پذیرش است که در قالب تجربه و روایت عرضه شود، نه در شکل دستور و نصیحت مستقیم. کودکان ذهنی فعال و پرسشگر دارند و پیامهای شعاری را پس میزنند. نمایش این فرصت را فراهم میکند که ارزشهایی مانند صداقت، قناعت، احترام و مسئولیتپذیری در بستر داستان و کنش نمایشی معنا پیدا کند و کودک خود به نتیجه برسد.
این کارگردان تئاتر کودک ادامه داد: وقتی کودک در یک نمایش میبیند که رفتار نادرست چه پیامدهایی دارد و انتخاب درست چگونه به آرامش و رهایی منجر میشود، بدون آنکه کسی بهطور مستقیم او را راهنمایی کند، مسیر صحیح را تشخیص میدهد. این شیوه تربیت غیرمستقیم، ریشه در سنتهای دینی ما نیز دارد. در آموزههای قرآنی، قصه و تمثیل ابزارهایی برای دعوت انسان به تفکر و انتخاب آگاهانه هستند و نمایش کودک میتواند ادامه همین مسیر باشد.
وی با اشاره به خطر شعارزدگی در آثار کودک گفت: نمایش زمانی اثرگذار است که ظرافت هنری خود را حفظ کند. اگر پیام بیش از حد آشکار باشد، کودک واکنش منفی نشان میدهد. اما زمانی که معنا در لایههای پنهان داستان و شخصیتپردازی جای میگیرد، کودک با لذت به کشف آن میرسد. این کشف شخصی باعث میشود پیام اخلاقی و دینی برای او به تجربهای ماندگار تبدیل شود، نه توصیهای گذرا.
مقیمی نقش خانواده را در تکمیل این چرخه تربیتی مهم دانست و بیان کرد: نمایش آغاز یک گفتوگوی تربیتی است. کودکان پس از دیدن نمایش، پرسشهایی در ذهن دارند که پاسخ به آنها بر عهده والدین و مربیان است. خانواده آگاه میتواند با گفتوگویی ساده، مفاهیم پنهان در نمایش را برای کودک روشنتر کند. این همراهی، هم تأثیر نمایش را افزایش میدهد و هم پیوند عاطفی میان کودک و خانواده را تقویت میکند.
وی در پاسخ به این پرسش که کدام مفاهیم اخلاقی و دینی اولویت بیشتری در نمایش کودک دارند، گفت: احترام، یکی از پایهایترین ارزشهاست که بسیاری از آموزههای دینی و انسانی بر آن استوارند. احترام به والدین، بزرگترها، دیگران و حتی محیط پیرامون، اگر از کودکی آموزش داده شود، بسیاری از ناهنجاریهای اجتماعی در آینده کاهش مییابد. نمایش کودک میتواند این مفهوم را بهصورت عینی و ملموس به تصویر بکشد.
این کارگردان افزود: در کنار احترام، مفاهیمی مانند مهربانی، همکاری، راستگویی، قناعت و پذیرش مسئولیت از جمله ارزشهایی هستند که هم در دین جایگاه ویژه دارند و هم برای زندگی اجتماعی امروز ضروریاند. کودک باید بیاموزد که زندگی همواره آسان نیست و با چالشهایی همراه است، اما انتخاب اخلاقی میتواند مسیر او را هموارتر کند. نمایش، فضایی امن برای تجربه این موقعیتها فراهم میآورد.
مقیمی درباره نقش قصه و تخیل در آثار کودک تصریح کرد: قصه با روح کودک عجین است. کودک هنگام شنیدن یا دیدن داستان، خود را در جایگاه قهرمان قرار میدهد و مسیر او را دنبال میکند. شخصیتپردازی درست باعث میشود کودک از رفتار شخصیتها الگو بگیرد. به همین دلیل، قصه و نمایش ابزارهایی قدرتمند برای انتقال مفاهیم اخلاقی و دینی هستند، بدون آنکه فضا برای کودک سنگین یا پیچیده شود.
وی در ادامه به استفاده از نمادها اشاره کرد و گفت: نماد و تمثیل، زبان مشترک هنر و دین است. بسیاری از داستانهای قرآنی بر پایه نماد بنا شدهاند و همین امر نشان میدهد که انتقال غیرمستقیم پیام، اثربخشی بیشتری دارد. در نمایش کودک نیز میتوان از نمادها بهره گرفت، به شرط آنکه ساده و متناسب با درک کودک باشند. ضرورتی ندارد که پیام دینی بهصورت صریح اعلام شود.
این کارگردان تئاتر کودک افزود: کودک در زندگی روزمره خود نیز با مفاهیمی روبهرو میشود که ریشه در تعالیم دینی دارند. نمایش میتواند این مفاهیم را بازآفرینی کند و به کودک نشان دهد که اخلاق و دین بخشی طبیعی از زندگی هستند. زمانی که کودک با پیامدهای عدالت، قناعت یا زیادهخواهی در قالب داستان مواجه میشود، آن را بهتر درک میکند و میپذیرد.
مقیمی در بخش دیگری از سخنان خود درباره نمایش «کوزه کجا کجا» گفت: این اثر نمایشی پیشتر تولید و اجرا شده و اکنون در بخش رقابتی جشنواره شهر حضور دارد و قرار است در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به صحنه برود. مخاطبان این نمایش، کودکان چهار سال به بالا هستند و محور اصلی آن نقد زیادهخواهی است. داستان با زبانی فانتزی، کودک را با پیامدهای حرص و تمایل بیپایان به تملک آشنا میکند.
وی در پایان با تأکید بر ضرورت حمایت از تئاتر کودک خاطرنشان کرد: بیتوجهی به هنر کودک، جامعه را در آینده با چالشهای فرهنگی و اخلاقی روبهرو میکند. سرمایهگذاری در این حوزه، سرمایهگذاری برای تربیت نسلی آگاه، مسئولیتپذیر و اخلاقمدار است. اگر کودکان امروز با قصههای سالم، هنر اندیشمندانه و مفاهیم دینی آشنا شوند، فردای جامعه روشنتر و انسانیتر خواهد بود.
انتهای پیام
نظر شما